تاثیر عوامل محی.طی روی مراحل اولیه رشد گندم
.....................................................

گندم سازگاری وسیع به مناطق مختلف معتدل تا خشک ، پر باران ، گرم و مرطوب و تا محیط های سرد و خشک ،وبه شرایط آبیاری و دیم کاری دارد. بدون شک این سازگاری وسیع بدلیل داشتن طبیعت پیچیده ژنوم آن امکان پذیر شده است که برای گیاه زراعی یک انعطاف پذیری عجیب فراهم کرده است. گندم یک گیاه سه کربنه است و بدین لحاظ در محیط های سرد و بهتر رشد می کند.

گندم از مرحله جوانه زنی فرایند رشد و نمو خود را شروع می کند و با رسیدن محصول این فرایند اتمام می یابد. از نظر فیزیولوژیکی مراحل ذیل معمولا" قابل تشخیص می باشند. جوانه زنی بذر ، سبز شدن ، پنجه زنی ، آغازین گل ، تشکیل سنبلچه انتهایی ، اولین گره روی ساقه یا شروع طویل شدن ساقه ، آبستنی ، ظهور سنبله ، گلدهی و رسیدن محصول مراحل مختلف رشد و نمو گندم است.

این مراحل ممکن است به صورت ذیل نیز گروه بندی شود.

1- از جوانه زنی بذر تا سبز شدن (مرحله رشدی E )

2- از سبز شدن تا آغازین گلدهی ( مرحله رشدی GS1 )

3- از آغازین گلدهی تا گلدهی (مرحله رشدی GS2 )

4- از گلدهی تا رسیدن محصول ( مرحله رشدی GS3 )

رسیدن فیزیولوژیکی در گندم زمانی است که برگ پرچم و سنبله به رنگ زرد آیند.

دوره زمانی هر فاز نمو اساسا" به ژنوتیپ ، دما ، طول روز و تاریخ کاشت بستگی دارد. تنش های محیطی مخصوصا" گرما ، هم چنین کمبود آب و شوری ممکن است موجب کوتاه شدن دوره زمانی فازهای مختلف نمو گندم گردند.

دوره جوانه زنی تا سبز شدن (E )

برای جوانه زنی بذر حداقل آب لازم 35 تا 45 درصد وزن دانه می باشد. جوانه زنی بذر ممکن است در دمای بین 4 و 37 درجه سانتی گراد صورت گیرد که دامنه دمای مطلوب 12 تا 25 درجه سانتی گراد می باشد.

اندازه بذر جوانه زنی را تغییر نمی دهد اما بر رشد ، نمو عملکرد گندم تاثیر می گذارد . دانه های بزرگتر در مقایسه با دانه های کوچکتر چند مزیت دارند مانند رشد سریع گیاهچه ، تولید تعداد بیشتر پنجه بارور و افزایش عملکرد دانه گندم می باشد. مزیت دانه های بزرگ هنگام کاشت تحت شرایط تنش خشکی مخصوصا" خشکی مشخص می شود.

درطی دوره سبز شدن ، در جنین بذر آغازین 3 تا 4 برگ انجام گرفته است و تقریبا" نصف آغازین برگ از قبل شروع می شود. در هنگام جوانه زدن بذر ، ابتدا ریشه های بذری رشد می کنند .

پس از آن غلاف برگ اول بنام کلئوپتیل حفظ کننده اولین برگ شروع به رشد می کند. طول کلئوپتیل محدود کننده عمق کاشت بذر گندم می باشد و طول آن تحت تاثیر ژنوتیپ گیاه است. در شرایط کاشت عمیق بذر گندم ، طول کلئوپتیل کمی افزایش می یابد. ارقام نیمه پا کوتاه کلئوپتیل کوتاه تر از ارقام پا بلند دارند.

منبع : پایگاه تخصصی دانش کشاورزی